UM Mielec: JUBILEUSZ MIELECKIEGO GNIAZDA SOKOŁA

19 czerwca 2023

3 min czytania

Prezydent Miasta Mielca Jacek Wiśniewski wziął udział w uroczystościach obchodów jubileuszu 130-lecia powstania Gniazda Sokoła w Mielcu oraz odsłonięcia tablicy z Krzyżem Małopolskich Oddziałów Armii Ochotniczej.

Tablica z Krzyżem przyznanym mieleckiemu Sokołowi za zasługi w rekrutacji żołnierzy do Małopolskich Oddziałów Armii Ochotniczej walczących w wojnie polsko-bolszewickiej w roku 1920, została umieszczona na budynku mieleckiej Sokolni w roku 1936, jednak w czasie okupacji hitlerowskiej została usunięta. Kilka lat temu z inicjatywą odtworzenia tablicy i jej ponownego umieszczenia na ścianie budynku Sokolni wystąpili działacze Sokoła 1893 na czele z nieżyjącym już prezesem Tadeuszem Tomczykiem.

Rocznicowe obchody rozpoczęły się od Mszy Św. w Kaplicy św. Stanisława Kostki (Bursa) i od przemarszu pod budynek Sokolni, gdzie nowa tablica została odsłonięta i poświęcona. Następnie w Parku Sokoła złożono wiązanki kwiatów pod pomnikiem poległych Sokołów. W dalszej części uroczystości zebrani mieli okazję obejrzeć pokaz musztry i występ artystyczny grupy Sokoliki”.

O historii powstania gniazda Sokoła w naszym mieście opowiadała Emilia Żola, która w swoim wystąpieniu przypomniała takżę historię odzyskania budynku mieleckiej Sokolni przez PTG Sokół 1893, a także omówiła jego bieżącą działalność skoncentrowaną na szerzeniu kultury fizycznej i patriotycznym wychowaniu młodzieży. To kontynuacja tradycji przedwojennych Sokołów, których naczelnym zadaniem było propagowanie sportu oraz organizowanie życia narodowego i kulturalnego.

Towarzystwo Gimnastyczne Sokół odegrało wyjątkowo istotną rolę w krzewieniu polskości. Dzięki działalności Sokoła rozbudzony został w społeczeństwie mieleckim patriotyzm, silne przywiązanie do tradycji i historii narodu polskiego oraz regionu.

Dowodem takich postaw jest udział członków Towarzystwa w działaniach I wojny światowej, walkach o odbudowę Polski i jej granic (1918-1921). Członkowie Sokoła walczyli także na frontach II wojny światowej, działali w konspiracji, służyli Ojczyźnie płacąc często najwyższą cenę oddając swoje życie.

Po II wojnie światowej sytuacja Towarzystwa stała się wyjątkowo trudna. Choć w dniu 17 listopada 1946 roku ówczesny Prezes Towarzystwa Gimnastycznego Sokół” Franciszek Kazana złożył wniosek o wpisanie Towarzystwa do rejestru stowarzyszeń prowadzonego przez mieleckie Starostwo, to jednak wydano decyzję odmowną. Konsekwencją odmowy, było podjęcie przez Urząd Wojewódzki w Rzeszowie procedury likwidacyjnej obejmującej przejęcie majątku Towarzystwa.

Trzy lata później, w dniu 5 marca 1949 roku na mocy decyzji Wojewody Rzeszowskiego majątek został ostatecznie odebrany Towarzystwu i przekazany na rzecz Zarządu Miejskiego w Mielcu.

Reaktywowanie Towarzystwa było możliwe dopiero po zmianach politycznych w 1989 roku. Pierwszym sygnałem żywotności ruchu sokolego, było powołanie w 1992 roku, na bazie rozwiązanego klubu sportowego Tęcza”, Towarzystwa Gimnastycznego Sokół”. Pierwszym Prezesem został Tadeusz Tomczyk. Towarzystwo od chwili powołania miało na celu organizację działalności sportowej, propaństwowej i patriotycznej, a członkowie Sokoła uczestniczyli w zawodach sportowych i uroczystościach. Towarzystwo to jednak nie zachowywało bezpośredniej ciągłości prawnej z Sokołem przedwojennym, między innymi dlatego, że powstało na bazie klubu sportowego Tęcza” i nie miało bezpośrednich korzeni w przedwojennym Towarzystwie.

Dlatego też, po kilkunastu latach działalności, w dniu 14 marca 2007 roku osoby oddane ruchowi Sokolemu zwołały ponownie zebranie mające na celu powołanie towarzystwa sokolego w nowej formie prawnej. I tak, chcąc zachować ciągłość Sokoła obecnego z Sokołem przedwojennym powołano działające obecnie Towarzystwo Gimnastyczne Sokół”.

Jednocześnie z prowadzoną działalnością patriotyczną i sportową prowadzone były, przy szczególnym zaangażowaniu druha Tadeusza Tomczyka oraz druha mec. Zbigniewa Bochenka działania mające na celu odzyskanie zajętego przez komunistyczne władze majątku, głównie siedziby Towarzystwa, tzw. Sokolni” przy ul. Sękowskiego 1 w Mielcu. Temat zwrotu bezprawnie zagrabionego majątku trafiał na wokandy sądów w Mielcu i Rzeszowie. Oparł się również o Sąd Najwyższy w Warszawie oraz organy administracji państwowej. Ostatecznie, decyzją z dnia 21 grudnia 2009, Sąd Administracyjny w Warszawie wydał wyrok stwierdzający nieważność decyzji Wojewody Rzeszowskiego z dnia 5 marca 1949 roku w części dotyczącej przeznaczenia majątku po zlikwidowanym Towarzystwie Gimnastycznym Sokół” w Mielcu na rzecz Zarządu Miejskiego w Mielcu.

W 2010 roku, zgodnie z uchwałą Walnego Zebrania, powrócono do pierwotnej, przedwojennej nazwy dodając rok założenia gniazda w Mielcu. Obecnie pełna nazwa brzmi: Polskie Towarzystwo Gimnastyczne Sokół” 1893 w Mielcu.